Catalonië: het jaar nul

Beste Mr Rajoy, uw collega’s van de Partido Popular en de dames en heren van Ciudadanos,

Al maanden lang hoor ik u tot vervelens toe verkondigen dat de grondwet de basis is van de democratie, naar aanleiding van de politieke crisis in Catalonië. Spanje is volgens u een democratisch land omdat het zijn wetten respecteert. Hoe meer u diezelfde plaat oplegt, hoe minder ik u geloof en hoe meer ik er van overtuigd bent dat u als politicus zwaar door de mand valt.  Waarom hoor ik  u nooit zeggen dat de basis van de grondwet de democratie is ? Is het omdat uw grondwet vatbaar is voor interpretatie dat er nog geen enkele Partido Popular politicus achter de tralies zit (ook niet in voorarrest) voor een van de talrijke gerechtelijke onderzoeken naar de onfrisse zaken waarin uw partij  uitblinkt ?

Die grondwet waar u zoveel waarde aan hecht is 40 jaar oud en is dringend toe aan groot onderhoud. Het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum heeft aangetoond dat de Spaanse wetgeving op zijn eigen post-dictatoriale limieten is gebotst. Doordat het Franco regime over de schouder meekeek bij het opstellen van de democratische constitutie zit die vol met erfenissen die niet compatibel zijn met het Europees Hof van de Rechten van de Mens en bepaalde artikels van de Verenigde Naties.

In 2010 herleidde het Hooggerechtshof het door u aangevochten nieuwe statuut voor Catalonië tot een flauw afkooksel van het origineel. Dit veroorzaakte een nationalistische aardschok die nu nog natrilt. Ruim een jaar later werd u voor de eerste keer premier en hebt u zich nooit afgevraagd waarom La Diada (de Catalaanse feestdag) sinds 2010 steeds meer in onafhankelijkheidsvlaggen gehulde Catalanen op de been bracht in Barcelona op 11 september.

Omdat u doof bleef voor de Catalaanse verzuchtingen was er op 9 november 2014 een informeel onafhankelijkheidsreferendum. Nog had u de boodschap niet begrepen want toen Carles Puigdemont op 10 januari 2016 de fakkel overnam, aan het hoofd van de Catalaanse regering, verklaarde hij het proces naar de onafhankelijkheid geopend als ultieme poging om tot een dialoog met u te komen. Politieke tegenvoorstellen van uw kant bleven uit en u verkoos de escalatie.

Geen haar op uw hoofd denkt er aan om d.m.v. een positief, politiek overleg uit de Catalaanse impasse te geraken. Als een op wraak beluste kasteelheer in een ivoren toren verbergt u zich met uw zwakke minderheidsregering achter rechters en politie om het Catalaanse nationalisme te verslaan. U ziet niet in dat ook anti-separatistische Catalanen op 1 oktober hun stem uitbrachten omdat ze het als hun democratisch recht beschouwden. Meer zelfs, velen van hen die zich niet hadden voorgenomen om te gaan stemmen, trokken uit verontwaardiging voor het politiegeweld aan de stembureaus toch de straat op en stemden “si”.

De van de pot gerukte beslissing van het Hooggerechtshof om nog 5 Catalaanse beeldenstormers in voorlopige hechtenis te plaatsen zonder borgstelling is een nieuwe vernedering aan het adres van miljoenen Catalanen . Hiermee heeft u het Catalaanse slachtoffercomplex brandstof gegeven voor minstens de volgende twee decennia. Het brengt ons ook weer een stap verder van de normaliteit die u had gehoopt te recupereren door het afzetten van de Catalaanse regering en de vervroegde regionale verkiezingen van 21 december. De ondertussen 9 Catalanen in voorhechtenis weer op vrije voeten laten en de terugkeer van de politici in ballingschap uit Zwitserland, Schotland en België : dàt zou pas het begin het begin zijn van de terugkeer naar de normaliteit. Of bent u van plan om de 3 miljoen Catalanen die separatistisch hebben gestemd ook op te pakken ?

Uw minister van Buitenlandse Zaken bekende vorige week dat het voortdurend internationaal onder de aandacht brengen van de politieke crisis door de Catalaanse ballingen voor nervositeit zorgt in uw regering. Is het daarom dat u de Spaanse geheime dienst Puigdemont liet schaduwen in Finland ? Is het omdat Duitsland in zijn wetgeving rebellie strenger bestraft dan België dat Puigdemont net over de grens met Denemarken werd gearresteerd ? In het land van Angela Merkel, uw belangrijkste bondgenoot in de Europese Volkspartij. Drie jaar geleden, op het hoogtepunt van de vluchtelingencrisis, verkondigde Merkel nochtans dat de universele mensenrechten onlosmakelijk verbonden zijn met Europa en zijn geschiedenis.

In het geval het Duitse gerecht Puigdemont aan u overlevert, loert er nog een gerechtelijk addertje onder het gras. Aangezien u zich verstopt achter rechters moet u niet verwonderd zijn dat uw Catalaanse tegenstanders u met dezelfde wapens te lijf gaan. Misschien ligt het aan uw onbestaande talenkennis (ook daarin bent u een van de kneusjes van de Europese klas) dat u hierop nog niet heeft gereageerd, maar de Verenigde Naties zijn aan het meekijken in uw interne keuken. Puigdemont nam op 1 maart de Britse topadvocaat Ben Emmerson onder de arm om klacht neer te leggen bij het Mensenrechten Comité van de Verenigde Naties. Emmerson ziet de rechten van zijn cliënt op politieke deelname, vrije samenkomst en vereniging en vrijheid van expressie en opinie geschonden. Hij klaagt ook het gebrek aan scheiding van machten aan en uw strategie om de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging en haar vertegenwoordigers af te schrikken.

Zopas heeft hetzelfde Comité van de VN een resolutie uitgevaardigd waarin het stelt dat Jordi Sànchez, de gevangen gezette leider van de burgerbeweging ANC, zijn recht op uitoefening van een politiek ambt moet gevrijwaard blijven. Zijn advocaat heeft de resolutie ondertussen voorgelegd aan onderzoeksrechter Llarenas.

U ziet, vroeg of laat zal u toch eens rond de tafel moeten gaan zitten met die Catalanen.