Dinsdag begon in Spanje voor de ene het lang verwachte proces van de eeuw, voor de andere de juridische farce van de eeuw. Negen van de niet in ballingschap getrokken leden van de afgezette Catalaanse regering, de ex-voorzitster van het Catalaanse parlement en de leiders van de burgerplatformen ANC en Òmnium Cultural staan in Madrid terecht voor het onafhankelijkheidsreferendum van 1 oktober 2017. Wat ook over een drietal maanden de uitkomst van deze juridische heksenjacht moge zijn: de ontmijning van het conflict tussen Catalonië en Madrid moet via politieke weg gebeuren.
De beklaagden hebben nooit onder stoelen of banken gestoken dat hun eindbestemming het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg is. Daarvoor moet eerst de volledige rechtsgang in Spanje worden doorlopen. Dat is de reden waarom vier van de Catalaanse politici in voorhechtenis in december een hongerstaking begonnen. Hun advocaten beschuldigden het Spaanse Grondwettelijk Hof van vertragingsmechanismen in het behandelen van hun bezwaren. De nul op het request die het Spaanse Hooggerechtshof achtereenvolgens kreeg van België, Schotland, Zwitserland en Duitsland, stemt de beschuldigden optimistisch.
Alle vier deze landen verlenen onderdak aan gevluchte Catalaanse politici, activisten en artiesten. De lokale rechtbanken wezen een voor een het verzoek voor uitlevering wegens rebellie van de hand. Ook zo’n 130 hoogleraars Strafrecht en Pascual Sala, ex-voorzitter van het Spaanse Hooggerechtshof, vinden dat de beklaagden niet in beschuldiging kunnen worden gesteld van rebellie omdat er geen geweld werd gebruikt. De spitsvondige aanklacht van rebellie, opruiing, misbruik van overheidsgeld en ongehoorzaamheid is een recept dat op politiek niveau werd bekokstoofd. Een gekleurd oordeel over wetsartikels door conservatief gezinde onderzoeksrechters i.p.v. een letterlijke interpretatie van de wet.
In september kregen de onlinekranten El Món en El Diario inkijk in het intranet forum van de Algemene Raad van de Rechterlijke Macht van de Spaanse magistratuur. De toon van bepaalde rechters op het forum loog er niet om. “Separatisten zijn fascisten, de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging is een virus, Catalanen die opkomen voor een eigen staat zijn extremisten en criminelen, de nationalistische leiders zijn coupplegers en nazi’s”. De weigering van buitenlandse rechters om Puigdemont en co uit te leveren aan Spanje trapte ook op lange behoudsgezinde tenen. Een zoveelste bewijs dat een eerlijk proces onwaarschijnlijk is. Om dat in te zien hoef je geen rechten te hebben gestudeerd. Alleen al de lange voorhechtenis van de beklaagden spreekt boekdelen.
Op politiek niveau weet de socialistische premier Pedro Sánchez zich geen raad met de hete Catalaanse aardappel die voorganger Rajoy voortdurend te lang voor zich uit had geschoven. Met de hete adem van de reactionaire, rechtse oppositie in de nek is de aardappel ondertussen pikzwart aangebrand. De patriottische lente van Trump inspireert ook de Partido Popular, Ciudadanos en Vox. Tijdens de Republikeinse Conventie voor de laatste presidentsverkiezingen riepen er netjes uitziende vrouwen en mannen in koor “Lock her up” naar aanleiding van het e-mail schandaal van Hillary Clinton.
Dezelfde symptomen duiken op bij de Spaanse rechterzijde. Er mogen ongegeneerd facistoïde krachtttermen worden gespuid en rode lijnen overschreden.
De afgelopen regionale verkiezingen in Andalusië bewezen dat het loont om instincten en angsten te bespelen, de Catalaanse nationalisten te demoniseren en leugens rond te strooien. Veel progressieve kiezers bleven gedemoraliseerd thuis en de Partido Popular en Ciudadanos konden er een coalitie vormen met de steun van het extreem-rechtse Vox. De drie partijen hadden hiervoor alleen maar hun mantra “verraders, Spanje redden en coupplegers” moeten aanhouden. Fake news in de Spaanse context. Vooral valse Messias Pablo Casado weet van geen ophouden.
Van zodra zijn partij Partido Popular in de federale regering weer aan de touwtjes mag trekken, belooft de PP voorzitter om het fameuze wetsartikel 155 te wijzigen zodat Catalonië voor onbepaalde tijd zijn autonomie kan verliezen. Zo is er tijd zat om de opstandige regio grondig te ontluizen van nationalisten en subjectieve TV- en radiostations. Ook het Catalaanse onderwijs moet in naam van de vaderlandsliefde worden aangepakt. Als het van Vox afhangt, moeten zelfs regionale partijen worden afgeschaft net zoals de regiones autonomas (deelstaten).
Vorige week ondernam de socialistische minderheidsregering van Pedro Sánchez een ultieme poging om zijn begroting door het parlement te krijgen. Daarvoor had het de steun nodig van de Catalaanse nationalisten. Hij stelde voor om een nieuwe dialoog tussen Barcelona en Madrid op te starten met de hulp van een bemiddelaar. Dit plan liep al na enkele dagen op de klippen met gevolg dat de Spanjaarden op 28 april weer naar de stembus moeten. Toch besloten de PP, Ciudadanos en Vox om afgelopen zondag een unionistische betoging te organiseren in Madrid. Ze vonden het godgeklaagd dat premier Sánchez zich zondig had gemaakt aan hoogverraad, onderwerping en vernedering.
Als Pablo Casado werkelijk zijn gecontesteerde master in de rechten heeft behaald, zou hij moeten weten dat er alleen sprake kan zijn van hoogverraad in een conflictsituatie met een buitenlandse natie. Dat is Catalonië niet. Zulke hoogdravende beschuldigingen aan het regeringshoofd zijn bovendien wettelijk strafbaar. Eindelijk was er vanuit Madrid nog eens een voorzichtige poging om de breuk met Catalonië te lijmen na het jarenlange immobilisme van Mariano Rajoy zijn regering. Als je de branie hebt om dat als hoogverraad te bestempelen, is het omdat het je politiek uitkomt dat er chaos is. Verdeel en heers strategie.
Wanneer beelden luider spreken dan woorden. Oriol Junqueras (rechts vooraan) negeert de begroeting van Quim Torra.
De verstandhouding tussen de drie grote rechtse partijen staat in schril contrast met de discripantie binnen de Catalaanse regering. Het pragmatisme van het linkse ERC van ex vice-president Oriol Junqueras botst met het idealisme van het centrumrechtse PDeCAT/JxCat van Carles Puigdemont. Dit werd op de eerste dag van het proces nog eens pijnlijk duidelijk gemaakt toen Quim Torra de beklaagdenbank begroette. De huidige Catalaanse president en partijgenoot van Puigdemont werd ostentatief genegeerd door Junqueras. De ideologische tegenstellingen doen denken aan de Monty Python film The Life of Brian waarin de strategieënoorlog tussen the Judean People’s Front, the People’s Front of Judea and the Judean People’s Popular Front een gemeenschappelijk blok tegen Rome verhinderde.
In oktober lanceerden Puigdemont en Torra daarom de Crida Nacional per la Republica, een adviesgevend orgaan dat zal worden opgeheven wanneer Catalonië een onafhankelijke republiek is. La Crida heeft drie hoofddoelen: de rechtvaardiging van het resultaat van het referendum op 1 oktober 2017 met als gevolg de (symbolische) onafhankelijkheidsverklaring van 27 oktober ; de instandhouding van de unilaterale weg naar onafhankelijkheid als Spanje zijn koers niet wil wijzigen en het herstel van de regering van Carles Puigdemont. Voorlopig heeft enkel de partij van Torra en Puigdemont zich bij La Crida aangesloten. ERC en CUP (extreem links) weigeren.
Afwachten of de uitkomst van het proces van de eeuw hier verandering in brengt.
Tachtig procent van de Catalanen wil zich in een referendum kunnen uitspreken over al dan niet onafhankelijkheid. Alle dialoog weigeren of op de lange baan schuiven, werkt contraproductief. De regering in Madrid mag nog 10x de Guardia Civil en Policia Nacional op de Catalanen afsturen voor een knokpartij zoals op 1 oktober 2017. Het zal geen sikkepit veranderen aan de overtuiging van de independentistas. Ook artikel 155 niet. Het levert alleen maar meer afkeer op voor de agressor en doet het Catalaanse onafhankelijkheidselectoraat groeien.
Net zoals de repressieve taal van de rechtse partijen Partido Popular, Ciudadanos en Vox het geheel van het conflict groter heeft gemaakt dan de som van de delen. De vertoning in de rechtbank in Madrid is de kroniek van het rechtse deel van Spanje dat niet in staat is om te luisteren en in de spiegel naar zichzelf te kijken. Of met de woorden van Oriol Junqueras die gisteren voor de rechter het woord mocht nemen: “als ik te gepassioneerd antwoord, is dat omdat ik 1,5 jaar niet kon spreken”.
Comentários