Vandaag trekken de Spanjaarden voor de derde keer in minder dan vier jaar naar de federale stembus. Het zijn de meest open en onvoorspelbare Spaanse verkiezingen sinds mensenheugenis. De uitkomst belooft even open te worden en het land politiek nog meer op slot te zetten. Centraal thema: Catalonië.
Tot vier jaar geleden was de nationale politiek even bipolair als het Spaanse voetbal. Als Barça niet wint, is het Real Madrid en viceversa. Na twee opeenvolgende ambtstermijnen met de Partido Popular of de socialistische PSOE aan het roer viel er altijd wel eens een corruptieschandaal teveel uit de kast of gooide een economische crisis roet in het eten van de regering. Daarna was het weer de beurt aan de aartsrivaal. Coalities kwamen alleen voor in de regionale deelregeringen.
De socialistische regeringen hadden de neiging om een Europees laagje vernis over Spanje te leggen. Zelden meer dan symbolische daden zoals de legalisering van abortus en het homohuwelijk. Zoethoudertjes voor progressief Spanje. Te vergaande socialistische dadendrang maakte de PP toch weer ongedaan als het weer de touwtjes in handen had. Vanuit de oppositie trok de conservatieve partij zelfs naar het Hooggerechtshof om het nieuwe statuut van Catalonië aan te klagen in 2010. De kiem van de huidige Catalaanse crisis.
Volgt Pedro Sánchez zichzelf op als premier ?
Het tweepartijensysteem ligt sinds 2015 op apegapen. Het nieuw-linkse Podemos predikt het socialisme dat machtspartij PSOE niet (meer) op de radar heeft en aan de rechterzijde verscheen de partij Ciudadanos op het toneel. Sinds de regionale Andalusische verkiezingen van december vorig jaar moet er ook rekening worden gehouden met een rijzende extreemrechtse ster aan het politieke firmament: de partij Vox.
Het Spaans Electoraal Comité besloot dat de leider van Vox niet mocht deelnemen aan de twee TV verkiezingsdebatten van afgelopen week omdat Vox geen verkozenen heeft in het huidige parlement. Hetzelfde Comité besloot ook dat het Catalaanse TV-station TV3 het tijdens de verkiezingscampagne niet mocht hebben over “politieke gevangenen” wegens inbreuk op de neutraliteit. De debatten van de kopstukken van PSOE, PP, Podemos en Ciudadanos op de openbare omroep RTVE en mediagroep Atresmedia bevestigde het zwart-wit panorama waarin Spanje vandaag zijn stem uitbrengt.
Spanje is politiek gefragmenteerder dan ooit maar blijft puberaal zwart-wit denken. Rechts versus links, rechts versus rechts. Een bloemlezing uit de twee debatten vol lawaai, hysterie en spierballenvertoon: beledigingen en leugens van de Partido Popular en Ciudadanos aan het adres van de PSOE en bekvechterij over en weer tussen de rechtse partijen onderling. Zoals verwacht ook heel veel uitvallen naar Catalonië en beloftes van rechts om de separatisten zwaar te straffen net zoals de Baskische ETA in het verleden.
Albert Rivera van Ciudadanos beschuldigde uittredend socialistisch premier Pedro Sánchez meteen van gratie te willen verlenen aan de Catalaanse politieke gevangenen. Een pertinente leugen. Pablo Casado van de Partido Popular had het opnieuw over de Catalaanse staatsgreep en het hoogverraad van Sánchez door aan tafel te zitten met “zij die Spanje willen breken”. Repliek van Pedro Sánchez: het is wel tijdens de regeerperiode van Mariano Rajoy dat Catalonië 2x een onafhankelijkheidsreferendum heeft georganiseerd en informeel de onafhankelijkheid heeft uitgeroepen.
De beschamende boksmatch bracht de staatsman in Pablo Iglesias, de leider van Podemos, naar boven. Tijdens de twee debatten straalde hij voortdurend sereniteit en waardigheid uit en stelde hij zich op als moderator in het hanengevecht. Om het politiek conflict met Catalonië op te lossen is er volgens hem empathie nodig, luisterbereidheid, minder verwijten en een verzoeningsproces. De wil om in te zien dat Spanje een pluranationalistisch land is. Zonder met de vinger te wijzen, zei hij dat er te gratuit met termen als “verraad” wordt gegooid. Als er iets Spanje verraadt, is het corruptie.
Unidas Podemos voorman Pablo Iglesias zoals altijd zonder pak en das.
Het « pro-ETA socialisme » buiten beschouwing gelaten viel er niet veel nieuws te rapen over waarover de verkiezingen nog zouden moeten gaan. De dodelijke cocktail van de afnemende economische groei en stijgende werkloosheid. De werkloosheidscijfers van het eerste trimester van dit jaar zijn de slechtste sinds 2013. De enorme luchtbel op de immobiliënmarkt (weeral) en het gebrek aan politieke wil om iets aan de leegstand te doen. De pensioenen, waardige lonen en arbeidscontracten. De hervorming van justitie, ecologische maatregelen en investeringen in de publieke gezondheidszorg en openbaar onderwijs.
Tijdens de TV debatten werd Vox geen enkele keer expliciet vermeld maar hing de opkomst van de extreemrechts partij wel voortdurend in de lucht. Het is de vraag of Vox eigenlijk wel geïnteresseerd was in een deelname aan de debatten. De partij schuwt de traditionele media omdat het vindt dat ieder medium politiek interpreteert zoals het gebekt is. Daarom is de partij van Santiago Abascal misschien de echte winnaar van de debatten. De meerderheid van de Spanjaarden weet nu nog niet of Vox meer in zijn mars heeft dan “Viva España”, “laf rechts” (alle andere rechtse partijen), “feminazi’s” (feministen), anti-separatisme en de verdediging van de jacht en stierengevechten. Waarom prediken de franquistische nostalgici bv. het neoliberale sociaaleconomische model dat het Front National en Vlaams Belang 20 jaar geleden aanhielden ? Dat verkoopt vandaag toch niet meer bij extreemrechts ?
Vox heeft een nostalgische droom
Hoe zou Santiago Abascal uit de verf komen in een debat met de vier andere grootste partijen ? Doordat de partij vooral communiceert via eigen sociale media is Vox voor de traditionele partijen moeilijk te vatten. Waarom staan er bijvoorbeeld vrouwen op de kieslijsten van deze vrouwonvriendelijke partij ? Is het omdat Vox vindt dat verkrachters levenslang moeten worden opgesloten of omdat iedere Spanjaard het recht zou moeten hebben om een wapen in huis te hebben om zijn familie te verdedigen ? Volgens de laatste peilingen zou het meevallen met de groei van de groentjes in de Spaanse politiek. Extreemrechtse stemmers geven echter dikwijls niet toe op wie ze gaan stemmen.
Een deel van Catalonië heeft een toekomstdroom
Er viel toch een nieuwtje te rapen in het tweede verkiezingsdebat. Omdat Ciudadanos een cordon sanitaire heeft gelegd rond de socialisten zei Pedro Sánchez voor het eerst dat hij een mogelijke coalitie met Ciudadanos uitsluit. De ooit zelfverklaarde sociaalliberale partij is sinds de spanningen met Catalonië te veel geradicaliseerd naar rechts. Het zal er een regeringsvorming niet makkelijker op maken en het doet links weer lonken naar gedoogsteun van de Baskische en Catalaanse nationalisten. Verraad voor rechts met de hete adem van Vox in de nek. De Catalaanse boemerang blijft maar terugkeren. From Catalunya with love – return to sender.
Comments