De Catalanen mogen op Valentijnsdag vroeger dan voorzien nog eens de vertegenwoordigers van hun regionale parlement kiezen. Veel liefdesverklaringen vielen er tijdens de campagne niet te bespeuren. Wel racune en verwijten. De aanleiding van de tweede vervroegde verkiezingen op een rij is even absurd als miljoenen Catalanen naar het stemlokaal roepen tijdens de derde Covid-19 pandemiegolf. Bepalen de sociaal-economische hangijzers die corona heeft veroorzaakt de kiescampagne of staat de ontspoorde trein tussen Barcelona en Madrid weer centraal ?
Wat als ?
Het had allemaal anders kunnen lopen als gewezen oppositieleider Mariano Rajoy, van de conservatieve Partido Popular, in 2010 niet met een stapel handtekeningen onder de arm naar het Grondwettelijk Hof was gestapt. Toen verklaarden 12 gepolitiseerde rechters het Catalaanse statuut nietig. In 2005 deelden zowel in Barcelona als in Madrid de socialisten de lakens uit en keurden het Catalaanse en het federale parlement een van de Catalaanse verzuchtingen goed. De erkenning van Spanje als plurinationale staat en Catalonië als natie. De Partido Popular, die alles liever houdt zoals het is en diversiteit niet hoog in het vaandel voert, vond dit discriminerend voor de rest van Spanje.
Het bracht een gigantische politieke mobilisatie in Catalonië op gang. Onder leiding van de burgerplatformen Òmnium en ANC groeide de viering van La Díada (Catalaanse feestdag) in Barcelona uit tot een jaarlijkse miljoenenbijkomst waarin een onafhankelijkheidsreferendum werd geëist. Omdat Madrid zich negationistisch bleef opstellen besloot de regionale gematigd conservatieve partij CiU ook zijn wagon aan te haken aan de voortdurend langere independencia trein. Daarbij was een scheut opportunisme gemoeid want de toenmalige regeringspartij van Artur Mas stond onder zware druk door ingrijpende besparingen in openbare voorzieningen en corruptieschandalen rond zijn partij.
Het huwelijk tussen de centrumrechtse (Convergencia Democrática de Catalunya) en de christendemocratische (Unión Democrática de Catalunya) partners van de CiU liep op de klippen en de CDC vertakking trok eind 2015 naar de kiezer met een gelegenheidskartel met het linksrepublikeinse ERC en een amalgaam van separatistische organisaties. Doel: het proces naar de onafhankelijkheid op de rails zetten met om te beginnen een referendum. Carles Puigdemont ruilde zijn burgemeesterstoel van Girona in voor die van de minister-president van de Catalaanse regering. Anderhalf jaar later werd Catalonië enkele weken wereldnieuws en kreeg het gerecht opnieuw het laatste woord in het politieke conflict. De Catalaanse politieke verantwoordelijken trokken in ballingschap naar het buitenland of werden in Spanje achter de tralies gezet.
Absurdisme
Sindsdien is Catalonië politiek nog meer versnipperd. De Convergencia Democrática de Catalunya is ondertussen ook niet meer en leeft verder in Junts Per Catalunya en het veel kleinere PDeCAT. Na de vervroegde verkiezingen van december 2017 volgde Quim Torra de naar Waterloo gevluchte Carles Puigdemont op. Onder Torra, een purititeinse nationalist met nauwelijks politieke ervaring en Puigdemont volgeling, werd er weinig geregeerd. De coalitiepartners ERC en Junts Per Catalunya lagen voordurend overhoop en Torra zelf is de aanleiding dat de Catalanen weer moeten gaan stemmen. Hij werd uit zijn ambt ontzet nadat hij had geweigerd om tijdens de campagne van de laatste nationale verkiezingen pancartes voor de politieke gevangenen van de gevel van het gebouw van de Catalaanse regering te verwijderen. De Kiescommissie vond dit onpartijdig.
De Catalaanse regering wilde de verkiezingen verplaatsen naar eind mei omwille van de derde coronagolf maar werd teruggefloten door het Catalaanse Hooggerechtshof. De nationalisten zien hierin opnieuw de hand van Madrid net zoals in de transfer van de Catalaanse socialist Salvador Illa van de nationale regering naar het lijsttrekkerschap van de socialisten voor de Catalaanse verkiezingen. Tot eind januari was Illa de minister van Volksgezondheid in de linkse coalitieregering van premier Pedro Sánchez. Jawel, een minister van Volksgezondheid die in volle pandemie het schip verlaat wegens electorale belangen. Illa was daarom tijdens de kiescampagne vijand nummer 1 van de andere partijen. Sánchez zijn plan om op die manier het politieke centrum in Catalonië te herbevolken lijkt volgens de peilingen te lukken. We mogen ons verwachten aan een nek-aan-nek race tussen de socialisten, Junts per Catalunya en ERC.
Door de pandemie hebben duizenden burgers die zijn opgeroepen om in stembureaus te zetelen bezwaren aangevoerd, verschillende gemeenten organiseerden oefeningen in de kieslokalen om alles veilig te laten verlopen en een record aantal kiezers heeft al via de post gestemd. Volgens de peilingen zal door de besmettingsvrees de opkomst bij deze verkiezingen veel lager uitvallen dan normaal. Uitgerekend Salvador Illa, de ex-minister van Volksgezondheid, vond het als enige kandidaat niet nodig om voor het laatste lijsttrekkersdebat op de Catalaanse TV een PCR sneltest te laten afnemen. Illa werd door de andere partijen getrakteerd op verdachtmakingen alsof hij op zijn kabinet in Madrid zich al hebben laten vaccineren.
In Catalonië geldt er niet alleen een avondklok tussen 22u en 6u maar is ook de bewegingsvrijheid al weken beperkt. Eerst mocht je niet buiten je eigen gemeente zonder geldige reden, sinds vorige week mag je al tot de grenzen van je kanton. Net voor aanvang van de kiescampagne kwam de Catalaanse regering met een uitzondering op de proppen. Omdat ze het als een fundamenteel recht beschouwt voor de kiezers om zich goed te informeren, mocht je wel verkiezingsmeetings bijwonen. Ook de gevangen gezette politici mochten mee campagne voeren maar moesten ‘s avonds wel terug naar de gevangenis. Een versoepeling van hun gevangenisregime dat al eerder regionaal werd goedgekeurd maar door het nationale Hooggerechtshof werd teruggefloten. Een pingpong partij zonder einde.
Lantaarnpaal campagne met een banneling en gevangenen
Veel geblaat, weinig wol
Mochten de independentistas weer voldoende zetels halen om samen een regering te vormen, heeft de kiescampagne alleszins niet verduidelijkt hoe ze samen opnieuw door een deur kunnen. Oriol Junqueras, de tot een lange gevangenisstraf veroordeelde leider van het linkse ERC en ex-vice-president van Puigdemonts regering, herinnerde er nog maar eens aan dat zijn partij in zijn 90 jarige geschiedenis nooit corruptiezaken heeft gekend zoals in het ter ziele gegane CiU van Puigdemont, de Partido Popular en de socialisten. Het was een steek richting Laura Borrás, de lijsttrekster van Puigdemonts partij Junts per Catalunya. Zij wordt verdacht van fraude, valsheid in geschrifte en verduistering van openbaar geld.
En wat met de steun van ERC aan de nationale regering van Pedro Sánchez in de hoop om daarmee een vruchtbare dialoog op gang te brengen tussen Catalonië en Madrid ? Junts blijft radicaal zweren bij het proces richting onafhankelijkheid. Over één ding zijn alle pro-independencia partijen het wel eens: met de socialisten wordt er niet samengeregeerd. Catalans per la indepèndencia, een organisatie van ex-leden van de Assemblea Nacional Catalana (ANC), slaagde er afgelopen week in om Junts per Catalunya, ERC, het anti-kapitalistische CUP en PDeCAT een verklaring te laten ondertekenen waarin ze beloven om niet toe te treden tot een coalitie met de socialistische partij. Een cordon sanitaire rond een sociaal-democratische partij. Het is eens iets anders.
Over de aanpak van de sociaal-economische nevenverschijnselen van de coronacrisis kwamen de Catalaanse kiezers weinig concreets te weten. Investeringen in de gezondheidszorg, (tijdelijke) werkloosheid, jongeren met mentale problemen, kleine bedrijven die moeite hebben om te overleven, een herziening van het toeristisch model, betaalbare woningen, onderwijs,… Iedereen erkende dat het problemen zijn die moeten worden aangepakt maar hoe dat zal gebeuren blijft in het duister tasten.
Volgens de peilingen zal het extreemrechtse Vox onder andere daardoor zijn intrede doen in het Catalaanse parlement. De partij zou meteen meer zetels binnenhalen dan de Partido Popular omdat het de kiezers verleidt die het discours van de independentistas spuugzat zijn en zich in de steek gelaten voelen door het systeem. Ook de partij aan de andere kant van het spectrum, het CUP, stijgt in de enquêtes.
Commenti