Toen exact een jaar geleden de Catalaanse regering de onafhankelijkheid uitriep was het ondenkbaar dat twee van de hoofdrolspelers in de politieke crisis tussen Madrid en Barcelona ondertussen voltooid verleden tijd zouden zijn. Al even ondenkbaar was het dat een meerderheid van het Spaanse parlement ondertussen zou hebben ingestemd om het lichaam van Franco uit zijn mausoleum te lichten.
Rots in de branding van de overandelijkheid der dingen Mariano Rajoy en zijn vice-premier en rechterhand Soraya Sáenz de Santamaría trokken in de zomer de deur van de politiek achter zich dicht. Het Partido Popular regeringschip liep begin juni op de klippen nadat de socialistische PSOE een motie van wantrouwen won in het parlement. De aanleiding was een rechterlijke uitspraak in een van de vele corruptieschandalen rond de PP. Toen Pedro Sánchez de eed aflegde als nieuwe premier bij koning Felipe deed hij dat zonder zijn hand op de bijbel te leggen. We zouden bijna durven spreken van een daad van republikeinse rebellie.
Tot zover het goede nieuws. De nog altijd door corruptieschandalen achtervolgde Partido Popular heeft ondertussen een nieuwe voorzitter gekozen. De 37 jarige Pablo Casado, die net als zijn ex-partijgenoot en ex-minister president van de Madrileense deelregering Cristina Cifuentes, in verdenking is gesteld voor een master met een zwaar reukje aan. Nieuwe wijn in oude zakken maar PP Godfather José Maria Aznar ontwaart potentieel in de nieuwe leider en Casado heeft een hand boven zijn hoofd van enkele uit het juiste hout gesneden rechters. Over het gepolitiseerde Spaanse gerecht (met dank aan de twee Aznar regeringsperiodes) werden er door justitiedeskundigen al minstens even veel boeken neergepend als over het Catalaanse referendum van 1 oktober vorig jaar.
Catalaanse boekhandel twee weken voor de eerste verjaardag van het onafhankelijkheidsreferendum
Casado bedient zich van sloganeske, twittervriendelijke taal die stookt, pookt, misleidt en manipuleert. Hij hamert zoveel op dezelfde stokpaardjes dat veel Spanjaarden zijn veralgemeningen, vooroordelen, leugens en staatsnationalistische visies voor waarheid nemen. Volgens hem kan je in Catalonië geen Spaans op straat meer praten zonder beledigd te worden, zijn er familietwisten door de schuld van de separatisten en brainwashen het onderwijs en de publieke omroep TV3 de Catalanen.
Hetzelfde gebrek aan nuance weerklinkt ook al een jaar aan de kant van Ciudadanos. Alleen gaat Casado nog verder en radicaliseert hij het discours van de PP nog meer richting extreemrechts. Hij rammelt aan de fundamenten van de democratie door te beweren dat de socialisten het lef hebben om te onderhandelen met gewelddadige (?) coupplegers. Hij suggereerde onlangs zelfs om de nationalistische partijen in Catalonië wettelijk te verbieden.
Tijdens een speech naar aanleiding van de nationale feestdag op 12 oktober sloeg hij iedereen met verstomming door te verkondigen dat de ontdekking van het Amerikaanse continent de belangrijkste mijlpaal in de geschiedenis van de mensheid is sinds het Romeinse rijk. “Hoeveel landen ter wereld kunnen zeggen dat een nieuwe wereld werd ontdekt door hen ? Hoeveel landen hebben historische, culturele en linguïstische banden met bijna een derde van de wereld?” 12 oktober is niet alleen de Spaanse nationale feestdag maar ook “Dia de Hispanidad”: de herdenking van de ontdekking van Amerika en daarom ook een feestdag in de Latijns Amerikaanse landen. Er zijn weinig grotere voorbeelden van arrogante suprematie dan de Spaanse genocide en verdeel-en heers politiek op het Amerikaanse continent. Diezelfde Casado noemt het verlangen naar zelfbestuur bij een aanzienlijk deel van de Catalaanse bevolking verwerpelijke suprematie.
Affiches van een van de semi-illegale Comités van de Republiek tegen 12 oktober
Ook in Colombia zijn er die vinden dat er niets te vieren valt op 12 oktober
Voordat Pablo Casado de Partido Popular troon besteeg, was Ciudadanos de kampioen van de confrontatie met de bedoeling om er politiek profijt uit te halen. Het is verbazingwekkend hoe deze nog altijd relatief jonge partij, van Catalaanse oorsprong, het afgelopen jaar zijn koers heeft gewijzigd. Ciudadanos (Burgers) veroverde zijn plaats aan de politieke dis door zich te positioneren als een sociaalliberale partij met een positieve unionistische boodschap tegen de Catalaanse separatisten. Onder leiding van voorzitter Albert Rivera en de fractieleider in het Catalaanse Parlement Inés Arrimadas is Ciudadanos tegenwoordig verwikkeld in een wedstrijd met de PP in wie het best het eengemaakte Franquistische Spanje verdedigt om zo buiten Catalonië stemmen te winnen. Franco’s erfenis wordt hierdoor langzaamaan opnieuw sociaal aanvaardbaar. Als de partij ooit een positief antwoord wilde zijn op verstard volksnationalisme, waarom stelt Ciudadanos zich dan op als een polariserende, verstarde feodale partij i.p.v. te proberen in dialoog te gaan om het conflict te ontmijnen?
Het Catalaanse nationalisme toont aan dat de elementen van de Spaanse burgeroorlog nog altijd relevant zijn. Net zoals de Partido Popular stemde Ciudadanos tegen het opgraven van Franco. De stoffelijke resten van een dictator in een mausoleum ter nagedachtenis van een fascistische staatsgreep is volgens hen geen inbreuk op de neutraliteit van de openbare ruimte. Een geel lintje aan een lantaarnpaal om de kloppartij tijdens het referendum op 1 oktober 2017 en de voorlopige hechtenis van politieke dissidenten aan te klagen is wel een verstoring van de neutraliteit. Het mag dan ook geen verrassing heten dat hierdoor de weg is vrijgemaakt voor een echte extreemrechtse partij die (daar gaan we weer) Spanje weer wil groot maken.
Albert Rivera en Inés Arrimadas verwijderen gele lintjes in Alella in de buurt van Barcelona
Vijf jaar geleden werd de radicaal rechtse partij Vox opgericht door enkele ontevreden Partido Popular politici. In deze gepolariseerde Zij tegen Wij tijden heeft Vox steeds meer de wind in de zeilen. Mochten er nu parlementsverkiezingen zijn, zou de partij volgens de peilingen minstens 1 zetel binnenhalen. Vox pleit voor de afschaffing van de autonome regio’s (deelstaten) en de regionale nationalistische politieke partijen. De partij is tegen abortus, tegen een multicultureel Spanje en vindt genderstudies en gelijke rechten voor homoseksuelen onzin. Slecht nieuws voor die andere twee partijen met hun discours dat verontrustend oneigen is aan dat van een centrumrechtse en een liberale politieke formatie.
Ondertussen is de Catalaanse regering bijna arbeidsongeschikt doordat het geen parlementaire meerderheid meer heeft. Na ellenlange discussies tussen het links-republikeinse ERC en Junts per Catalunya van Carles Puigdemont besloot de Raad van het Catalaanse Parlement om de vier verkozen parlementariërs die in de gevangenis zitten of in ballingschap hun stemrecht te ontzeggen. De regering neemt maatregels die haaks staan op wat er eerder werd verkondigd en sommige uitspraken worden zelfs helemaal niet uitgevoerd.
De verzwakte Generalitat de Catalunya lijkt de kat uit de boom te kijken tot en met het voor begin 2019 aangekondigde proces tegen de protagonisten van het onafhankelijkheidsreferendum. Hoewel het vermeende Catalaanse nationalistische blok op de grenzen van de partijpolitiek is gestoten blijven de nationalisten een belangrijke vinger in de pap hebben in Madrid. De federale socialistische minderheidsregering kan alleen maar overleven met de gezamenlijke steun van het republikeinsgezinde Podemos, de Catalaanse nationalisten en de Baskische nationalistische partij PNV.
Pablo Iglesias bezoekt met een afvaardiging van Podemos Oriol Junqueras in de gevangenis van Lledoners
Binnenkort moet de Spaanse begroting door het parlement geraken en volgende lente staan er lokale en Europese verkiezingen op het programma. Premier Sánchez zei in mei dit jaar in een interview dat er geen twijfel mogelijk is over het feit dat de vorige Catalaanse regering zich bezondigd heeft aan rebellie. Dat was enkele weken voordat hij onverwacht eerste minister werd. Nu betwijfelt hij plots of er wel degelijk sprake kan zijn van rebellie. Pablo Iglesias, de voorzitter van Podemos, bezocht afgelopen week Oriol Junqueras in de gevangenis. Junqueras is de leider van ERC en zit als ex-vice-premier van de afgezette Catalaanse regering in voorhechtenis.
Daarna had Iglesias ook een telefonisch onderhoud met Carles Puigdemont in Waterloo. De monarchistische partijen vielen steil achterover. “In welke democratie wordt de begroting vanuit de gevangenis goedgekeurd?” Politieke gevangenen en bannelingen zijn plots republikeins politiek losgeld. De ultieme nachtmerrie van de aanhangers van de staatsgreep tegen de Spaanse republiek in 1936. Pablo Casado verweet Pedro Sánchez in het nationale parlement medeplichtigheid aan een coup tegen de Spaanse instituties. In hetzelfde parlementaire debat zei Joan Tardà, de fractieleider van ERC, dat mocht Casado kunnen hij alle Catalaanse nationalisten zou fusilleren. De Spaanse burgeroorlog: terug van nooit weggeweest sinds Franco’s dood.
Comments