De arrestatie van Pablo Hasél: rapper, activist en recidivist in vuilbekkerij.
Recht op vrije meningsuiting in gevaar in een land waar het fascisme na de dood van Franco nooit helemaal uit de staatsstructuren is verdwenen.
40% jeugdwerkloosheid. Europees koploper. Zij die meer geluk hebben, worden onderbetaald.
Het gevoel bij veel jongeren dat er niets van het systeem te verwachten valt. Ook mensen die de dictatuur hebben meegemaakt trekken meer en meer de straat op.
Corona-vermoeidheid.
Heel lage opkomst bij de regionale verkiezingen van vorige week. De “stemlozen” brengen nu op straat hun stem uit
Verbond van anti-fascisten en de internationale ACAB (All Cops Are Bastards) beweging.
De zoveelste economische crisis.
Onbetaalbare woningen en brute huisuitzettingen bij mensen die hun hypotheek niet meer kunnen betalen.
Resultaat:
Vuilniscontainers die in vlammen zijn opgegaan.
Brandplekken en geur van verbrand plastic op het asfalt. Door het vuur aangetaste bomen.
Banken met gesloopte ramen en geldautomaten, ook winkels met luxeartikelen geviseerd.
Spoor van anti-fascistische graffiti doorheen de stad.
Politieaanpak, sociale gelijkheid en woningproblematiek op de agenda van de vorming van de nieuwe Catalaanse regering.
“Er zit niets anders op dan 26 miljoen klootzakken neer te schieten”. “De Spaanse samenleving is verdeeld en de goeden zijn laffer dan de slechten. Er rest ons geen andere keuze dan de geschiedenis te herhalen”. “Spijtig dat ik geen bommenwerpers meer kan sturen om die verdomde ANC (Catalaanse organisatie die streeft naar een onafhankelijke Catalaanse staat) plat te leggen…” Het zijn geen woorden die uit een of ander extreemrechts obscuur chatgroepje van het internet zijn geplukt.
Begin december bracht de Spaanse online krant Infolibre aan het licht dat gepensioneerde generaals, kolonels en kapiteins van de Spaanse luchtmacht, in de Whatsapp groep XIX, openlijk hun heimwee naar dictator Franco uiten. XIX refereert naar de lichting van de Luchtvaartacademie die in 1964 afstudeerde. Een van de meest actieve leden van de groep is generaal Francisco Beca. Van zijn telefoon kwam de oproep om 26 miljoen foute Spanjaarden neer te knallen.
Verschillende leden van de groep ondertekenden een brief die in november naar koning Felipe VI werd gestuurd. Samen met 70 andere militaire gezagshebbers op rust uitten ze daarin hun bezorgdheid over de linkse coalitieregering van Pedro Sánchez. Een regering van sociaal-communisten gesteund door separatisten en ETA die ze als een bedreiging beschouwen voor de natie.
Gepensioneerd luitenant-kolonel en ex-lid van de Whatsapp groep José Ignacio Dominguez: «Het zijn geen monarchisten noch constitutionalisten maar franquisten die niet alleen de dictatuur van weleer verdedigen maar ook die van de toekomst. Ze dromen van een nieuwe militaire staatsgreep om orde op zaken te stellen» … «Het groepje werd vriendschappelijk opgericht om met de oude collega’s in contact te blijven maar het is met de tijd uitgegroeid tot de appendix van Vox (extreemrechtse partij)».
Hun discours van de overwinnaars van de Spaanse burgeroorlog sluit aan op de verwijten van de hele rechterzijde aan het adres van de regering Sánchez. Het verhaal van de onwettige regering die Spanje wil verdelen en omvormen tot een dictatuur zoals in Cuba, Nicaragua en Venezuela. Vox herhaalt dit tot vervelens toe onomfloerst, de Partido Popular doet hetzelfde maar met meer bedekte, populistische termen. Niet omdat ze dat zelf geloven maar in een poging om de Vox kiezers terug te lokken naar het grootste rechtse bastion.
Sinds het tweepartijenstelsel van Partido Popular en de socialistische PSOE is doorbroken, kan geen enkele van de grote twee nog alleen regeren. Daarvoor hebben ze een coalitiepartner nodig en de steun van regionale partijen, waaronder Baskische en Catalaanse, zoals het geval is met de huidige coalitieregering van PSOE en Unidas Podemos. Een doorn in het oog van de Partido Popular want zolang Vox hen voor de voeten loopt, kan rechts onmogelijk pacten sluiten met regionale partijen die zich willen afscheuren van Spanje.
Ondertussen loopt er een gerechtelijk onderzoek naar de inhoud van het Whatsapp groepje. Er wordt nagegaan of er in de gesprekken werd aangezet tot een staatsgreep en haatmisdrijven en inbreuken op de Ley de Memoria Histórica. Dit wetsartikel erkent alle slachtoffers van de Spaanse burgeroorlog, voorziet rechten voor de slachtoffers en nakomelingen van slachtoffers van de burgeroorlog en de dictatuur van Franco, en het veroordeelt ook formeel het Franco regime. Macarena Olona, de parlementaire woordvoerster van Vox, noemt het onderzoek ronduit communisme.
Afgelopen week was het 45 jaar geleden (20 november 1975) dat de Spaanse dictator Franco zijn laatste adem uitblies. Volgens de grondwet die daarop volgde, leven de Spanjaarden sindsdien in een rechtsstaat met scheiding der machten, recht op vrije meningsuiting, stemrecht en ook politieke en syndicale organisaties zijn toegelaten zoals het een normale democratie betaamt. Waarom zijn het echter altijd zij die om ter luidst “leve de koning”, “leve de grondwet” en “leve Spanje” roepen die benadrukken dat Spanje een geconsolideerde modeldemocratie is ?
José Maria Aznar
Mocht de Spaans politiek een metafoor zijn van de Muppet show dan was ex-premier Aznar Statler en Waldorf in één persoon. De achterhoede stokebrand van de conservatieve Partido Popular noemde vorige week huidig socialistisch premier Pedro Sánchez een nutteloze dwaas, in een interview met het economisch dagblad Expansión. Als een voormalig eerste minister zonder enige schroom zulke woorden in de mond neemt, is er iets grondig rot ter hoogte van de fundamenten van de Spaanse staat.
Volgens Aznar bevindt het land zich in een zeer gevaarlijke situatie van politieke, sociale en economische achteruitgang. De socialistische partij PSOE is volgens hem een platform voor de linkse, republikeinse coalitiepartner Unidos Podemos waardoor het constitutionele model van Spanje in gevaar is. “Het uiteindelijke doel is om de grondwet en monarchie te delegitimeren en een populistisch, autoritair regime te creëren met een planeconomie. Zonder monarchie kan er geen grondwet bestaan en zonder koning is er geen harmonie in de samenleving”.
Aznar zegt onomwonden wat hij voor de opkomst van de extreemrechtse partij Vox alleen maar durfde denken. Zijn racune ten opzichte van Unidos Podemos, de doorn in het oog van rechts Spanje, voert ons terug naar de hoogspanning aan de vooravond van de Spaanse burgeroorlog in de jaren dertig van vorige eeuw. Nog een geluk dat Aznars griezelige snorretje van weleer is verdwenen. De fratsen van ex-koning Juan Carlos I voeden rechtse hersenschimmen over heimwee van links Spanje naar een republiek zoals net voor de burgeroorlog.
Juan Carlos I
Rekeningen met zwart geld in Zwitserland via fictieve bedrijven en stromannen, donaties van miljonairs en ondemocratische regimes uit het Midden Oosten, zwarte kredietkaarten,… Sinds de voormalige koning Juan Carlos I zijn ex-minnares Corinna Larsen uit de biecht heeft gepraat, is de ooit zo populaire koning met de noorderzon verdwenen richting Verenigde Arabische Emiraten, op de vlucht voor verschillende gerechtelijke onderzoeken. Niet ontoevallig naar een bevriend land dat geen uitleveringsakkoorden heeft met Spanje.
Nooit is een hedendaagse monarch zo bruusk van zijn voetstuk gevallen als de nationale held Juan Carlos I. De door Franco als zijn opvolger aangeduide koning stippelde het pad uit voor de terugkeer naar de democratie. Zijn eerste minister Adolfo Suárez ontmijnde tijdens die overgansperiode de wens van de socialisten om van Spanje opnieuw een republiek te maken. De nieuwe grondwet voorzag een amnestiewet die gratie gaf aan zowel de politieke gevangenen van het Franco bewind als aan de misdaden van de tirannie. In de grondwet staan er nog veel meer artikels die aantonen dat de constitutie gefundeerd is op de erfenis van de dictatuur.
Juan Carlos I met een cadeautje van de ex-president van Kazachstan
De koning heeft nooit de schendingen van de mensenrechten tijdens de Franco dictatuur veroordeeld. De Partido Popular, de erfgenaam van de aan Franco gerelateerde partij Alianza Popular, evenmin. De monarchie is de connectie met de economische machthebbers van de Franco periode. Een essentiële schakel in de Spaanse Deep State die er niet voor terugdeinst om bewijzen van corruptie te laten verdwijnen en dissidente stemmen zwart te maken. De opeenvolgende regeringen (waaronder de socialisten) en de Spaanse geheime dienst zorgden er als lakeien voor dat de deksels van de beerputten van het paleis toebleven. De Borbón clan bouwde tijdens het koningschap van Juan Carlos niet meer en niet minder dan een maffiagetint netwerk uit om een gigantisch fortuin te vergaren.
Alles is de schuld van links
De wervelstorm waarin de Spaanse monarchie zich bevindt, wordt volgens de Partido Popular, Vox en de conservatieve media georkestreerd door Unidos Podemos. Rechts houdt niet op met benadrukken dat niemand schuldig is totdat het tegendeel is bewezen. De verdiensten van Juan Carlos I voor de Spaanse democratie kunnen niet genoeg worden benadrukt. Alles is toegelaten om de bevolking te overtuigen dat duistere rode krachten het staatsmodel willen omvergooien.
Zoals de verbale acrobatie van Partido Popular voorzitter Pablo Casado in een recent radio interview aantoont. Volgens hem is het een onomstotelijk gegeven dat de huidige koning Felipe VI door het gros van de Spanjaarden is verkozen omdat in het grondwetsreferendum van 1978 de monarchie al was vastgelegd. Unidos Podemos kopstukken Pablo Iglesias en Alberto Garzón zijn volgens Casado niet door een meerderheid verkozen en zijn daardoor dus illegitieme leden van de nationale regering.
Sinds Juan Carlos zich in het verborgene heeft teruggetrokken, is er al twee maal campagne gevoerd om zijn imago en dat van het koningshuis op te poetsen. Een totaal van 30 ex-ministers (ook socialistische) en een 40-tal andere politieke notabelen tekende een manifest waarin wordt benadrukt dat zijn inspanningen voor de democratie en de natie van onschatbare waarde zijn. Ook een groep bekende Spanjaarden nam een video op waarin Juan Carlos zijn opofferingen voor het vaderland werden bejubeld. Het reflecteert de bedenkelijke kwaliteit van het Spaanse democratisch bestel. Het verzoek van Unidos Podemos en enkele regionale partijen om een parlementaire onderzoekscommissie op te richten werd tot 2 keer toe afgewezen.
Het ETA symptoom
De Baskische terroristische afscheidingsorganisatie ETA heeft zichzelf op 20 oktober 2011 ontbonden maar toch dient het nog als stok om links mee te slaan. Als in het nationaal parlement het drieletterwoord ETA, verpakt in kromme redeneringen, weer eens van het spreekgestoelte van de rechtse partijen rolt, is het een symptoom dat er politieke verandering in de lucht hangt die de Partido Popular, Vox of Ciudadanos niet bevalt. De eerste linkse coalitieregering in 80 jaar is in hun ogen even staatsgevaarlijk als de ETA zaliger.
Afgelopen week trok rechts opnieuw de ETA trukendoos open omdat de links-nationalistische Baskische partij Bildu de Spaanse begroting mee zal goedkeuren. Bildu is de opvolger van de verboden partij Batasuna, indertijd beschouwd als de politieke arm van ETA. Bildu eist nochtans van zijn militanten dat ze schriftelijk alle vormen van geweld afwijzen en om het even welke inbreuk op de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Het staat niet alleen in de statuten van de partij, de parlementsleden van Bildu veroordelen ook publiekelijk de acties van ETA.
Waar wachten de Partido Popular en Vox dan nog op om de veroordeling van de misdaden van het Franco regime in hun statuten op te nemen ? Hun ETA obsessie heeft duidelijk niets te maken met waardigheid en verontwaardiging over de slachtoffers die de Baskische organisatie heeft gemaakt. Het dient politieke belangen. ETA is een van de middelen die de rechtse Ghostbusters gebruiken om linkse spoken uit het parlement te verdrijven. Bovendien worden “los rojos” (de rode) en Catalaanse en Baskische nationalisten over dezelfde kam gescheerd.
Tijd voor een tweede Transición
Tijdens de inauguratie van de coalitieregering PSOE – Unidos Podemos richtte Pablo Iglesias, de leider van Unidos Podemos en vice-premier, zich tot premier Sánchez met de woorden “ze gaan ons aanvallen op wie we zijn, niet op wat we doen”. Het is een indicatie van een democratie die gestructureerd is op de onderbouw van de Franco dictatuur. Geen modeldemocratie zoals de Partido Popular en koning Felipe VI tot vervelens toe blijven herhalen.
Zijn vader is in ballingschap vertrokken omdat hij verdwaald is geraakt in zijn eigen doolhof, het Hooggerechtshof sprak draconische straffen uit tegen de Catalaanse pro-onafhankelijkheid leiders, rappers en andere artiesten worden vervolgd door het gerecht omdat sommigen aanstoot namen aan hun werk, er lopen uitgebreide onderzoeken tegen corruptie bij politieke partijen (de Partido Popular op kop) en politieman op rust José Manuel Villarejo duikt op in de smeergeldaffaires van Juan Carlos I en spionage en zwartmakerij van politieke dissidenten. De scheiding van machten is onduidelijk en de rechtspraak schippert te dikwijls tussen onvoldoende gefundeerd en arbitrair.
Hoe het begon en hoe het eindigde
Niet alleen de harde aanpak van het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum toont aan dat de grondwet de bijbel is waar de rechterkant van het politieke spectrum alles mee aftoetst i.p.v. politiek te bedrijven. Door de amnestiewet en de wet op het democratisch geheugen weten nog altijd duizenden Spanjaarden niet waar hun tijdens de dictatuur en de burgeroorlog verdwenen ouders of grootouders begraven liggen. De nog in leven zijnde folteraars genieten eeuwige amnestie. Volgens de Partido Popular is de eerste steen van harmonie in de samenleving gelegd tijdens La Transición (de overgang): de periode tussen de dood van Franco en de terugkeer naar de democratie. Massagraven openbreken en DNA op beenderen vergelijken, getuigt voor hen niet van vaderlandsliefde.
De straffeloosheid van het franquisme, de wens van de Catalanen, Basken en Galliciërs om over hun eigen toekomst te mogen beslissen, de medeplichtigheid van de conservatie media in het zwart maken van alles dat de verworvenheden van het Spaanse ancien régime bedreigt… Wanneer staat er een nieuwe politieke generatie op die verder kijkt dan de klassieke tegenstellingen, politiek op niveau bedrijft en Spanje door een tweede Transición stuurt ?
Sinds vorige week doolt een nieuw virus door de straten van Spanjes meest welstellende stadswijken. Het begon in de Madrileense wijk Salamanca, de buurt met het hoogste gemiddelde inkomen van de hoofdstad. Een blik op de verkiezingsresultaten van 2019 toont dat de meerderheid er stemde op het rechtste triumviraat Partido Popular, Vox en Ciudadanos. Idem in de welvarende stadsdelen Aravaca, Chamberí en Pinar de Chamartín waarnaar het virus snel uitzwermde. Het beestje kreeg de naam coronapijos (coronasnobs) en ook het synoniem cayetanos (bijnaam voor Madrileense parvenus) kwam de Spaanse Dikke Van Dale verrijken in deze coronatijden.
Gegoede burgers met een allergie voor alles dat progressief en rood is behalve het rood van hun geliefde Spaanse vlag. Getooid in de Spaanse kleuren en gewapend met potten en pannen, die normaal alleen door de handen van hun huispersoneel gaan, trekken ze iedere avond de straat op om kabaal te maken. De meesten dragen mondmaskers maar respecteren de sociale afstand niet. Ze zijn het kotsbeu om al twee maanden quarantaine bevelen te moeten slikken van een rode coalitieregering die hun privileges inperkt. Dikwijls bewonderaars van ex-dictator Franco die het beleid van de socialistische regering Sánchez dictatoriaal noemen. Eigen soort eerst. Eigen vrijheid eerst. De enige dictatuur die toegelaten is, is die van hen. Ook Opus Dei is in hun kringen kind aan huis.
Ze waren onzichtbaar tijdens de protesten tegen de besparingen in de publieke gezondheidszorg, tegen de speculatie op de immobiliënmarkt, tegen de politieke corruptieschandalen en tegen de Zwitserse bankrekeningen van Juan Carlos I. Velen van hen maken zelf rechtstreeks of onrechtstreeks deel uit van die zelfverrijkende kaste. Wat hen verenigt is niet de angst voor het coronavirus maar de afkeer van een regering die hen altijd zou moeten toebehoren. Zij mogen ongegeneerd betogen maar de feministische mars, naar aanleiding van de dag van de vrouw, op 8 maart in Madrid beschouwen ze als een katalysator van covid-19. Een betoging die de in hun ogen bolsjewistische regering nooit had mogen toelaten.
Het coronapijo virus brak uit toen de federale regering besloot dat Madrid, als nationale broeihaard van covid-19, nog niet klaar is voor versoepeling van de lockdown maatregelen. Isabel Díaz Ayuso, de Partido Popular presidente van de Madrileense regionale regering, had het over een politiek links complot. Ook conservatieve, invloedrijke kranten zoals La Razon, El Mundo en ABC zetten de samenzweringstheorie kracht bij. Elke aanleiding is verantwoord om de linkse regering ten val te brengen. Intussen hebben ook Valencia, Sevilla, Córdoba, Zaragoza, Salamanca, Valladolid en enkele andere grote steden het protestvirus over de vloer gekregen. Terwijl het in diezelfde steden aanschuiven is aan de voedselbanken schiet post-franquistisch Spanje in een Calimero kramp in de naam van de Spaanse vlag maar tegen het algemeen belang van Spanje in. Het economisch eigenbelang van hun Spanje boven de volksgezondheid.
Antoni Tàpies zag op 13 december 1923 het levenslicht in Barcelona in een liberale, literaire en Catalaansgezinde familie van de hoge burgerij. Hij groeide op in een omgeving waar hij voortdurend werd blootgesteld aan culturele prikkels door de vriendschap van zijn vader met voorname figuren uit de toenmalige Catalaanse culturele elite.
Van kleinsaf was hij gefascineerd door avantgarde kunstvormen en ontwikkelde hij op autodidactische wijze een eigen stijl. De Spaanse burgeroorlog markeerde het begin van zijn adolescentie. Na de oorlog kreeg zijn artistieke roeping helemaal vorm. Tengevolge van een longaandoening dompelde hij zich tijdens zijn lange herstel onder in het gulzig verslinden van lectuur, muziek, tekenen, schilderen en inspiratie zoeken in de natuur.
Ondanks het uitblijven van succes tijdens het begin van zijn artiestenbestaan hield hij koppig vast aan zijn eigen abstracte, primitieve stijl. Die kenmerkte zich door scheuren, oneffenheden, krassen, kruisen en nummers en tekens uit allerhande mythologieën. Op het einde van de jaren 50 plukte hij eindelijk de vruchten van zijn volharding toen zijn werk wereldwijde erkenning kreeg.
Het werk van Tàpies is tentoongesteld in musea op het Amerikaanse continent en in Europa
In de schilderijen, sculpturen, installaties en textielwerken van Tàpies zijn terugkerende thema’s rebellie tegen onrecht, liefde, pijn, de natuur en vreemde culturen (vooral de oosterse). Hij was ook militant van de socialistische partij waardoor eind jaren 60, begin jaren 70, in zijn werk sporen van verzet opdoken tegen de dictatuur, tijdens het laatste decennium van de Franco periode.
L’Espirit Catalá uit 1971
Antoni Tàpies was een overtuigde patriot maar hij vermeed om zich als nationalist te manifesteren ondanks zijn status van Catalaans icoon. Hij was aanhanger van een modern nationalisme dat de nadruk legt op respect voor vrijheid en diversiteit. Dat uitte zich ook in de internationale dimensie van zijn kunst.
Sinds 1990 is een brede selectie van zijn werk permanent tentoongesteld in de Stichting die zijn naam draagt.
Voorgevel van de Stichting Antoni Tàpies in Barcelona
Tàpies stierf op 6 februari 2012 in Barcelona.
BARCELONA 27/01/2004 EL PINTOR ANTONI TAPIES EN SU ESTUDIO DE LA CALLE ZARAGOZA POSANDO PARA EL PERIODICO FOTO DE JULIO CARBO
Guy Verhofstadt uitte in de onderstaande tweet zijn twijfels over de vlucht van de afgezette Catalaanse minister-president Carles Puigdemont naar de hoofdstad van Europa. In april hield Verhofstadt in het Europees Parlement een bevlogen speech tegen de Hongaarse premier Viktor Orban en zijn dictatoriale, anti-Europese regering. Welke bezwaren kan een democraat en een pleitbezorger van de Europese Unie dan hebben tegen de afgezette leider van een pro-Europese regio die naar Brussel komt om Europese bemiddeling te vragen in het Spaans-Catalaanse conflict ? Veel Spanjaarden zien dit als de enige mogelijke manier om de dialoog tussen Barcelona en Madrid te hervatten. Spaans premier Rajoy is geen politicus maar een bureaucraat uit een Gallicische familie van rechters. Gedurende heel zijn politieke carrière bestond zijn strategie uit afwachten om zo zijn opponenten in het initatief te dwingen en daarna de grondwet te consulteren, zijn perpetuum mobile. Het is bijna onmogelijk om niet tot de conclusie te komen dat voor de Partido Popular artikel 155 goedkeuren altijd het enige, en niet het ultieme, middel was om politiek orde op zaken te stellen in Catalonië. Over de tactiek van Puigdemont en zijn regering om de Catalaanse verzuchtingen tot de rand van de illegaliteit te drijven valt ook veel te zeggen maar er restte geen andere manier meer om het debat open te trekken. Dat is hem meer dan gelukt zonder geweld en met democratische middelen. In Catalonië regeert er momenteel geen chaos en vernieling Mr Verhofstadt. De mensen hunkeren alleen maar naar dialoog met Madrid.
Puigdemont en Bobbie op zoek naar internationale bemiddeling
In een democratie betekent politiek overtuigen, onderhandelen en compromissen sluiten. In een autoritaire staat is politiek bedrijven gelijk aan de wet opleggen. In het geval van Spanje hebben we het dan over een grondwet die in 1978 tot stand kwam, drie jaar na de dood van dictator Franco. Gedurende die drie jaren keken het oude regime en de militairen over de schouder mee of alle punten en komma’s in de democratische Constitutie voldeden aan Franco’s idealen zoals de onlosmakelijke eenheid van Spanje. De Partido Popular is de rechtstreekse opvolger van de Alianza Popular uit de Franco periode. Ook toen de socialisten het voor het zeggen hadden, waakten de PP over de letter van de grondwet en het bedekken van het onzalige verleden. Toen de populaire onderzoeksrechter en mensenrechtenverdediger Baltasar Garzón in 2009 schendingen van de mensenrechten onder Franco onder de loupe wilde nemen, kreeg hij rechts Spanje over zich heen. Uiteindelijk werd hij onder politieke en rechterlijke druk afgezet als rechter wegens misbruik van zijn ambt. De roep om hetzelfde fiscale pact als Baskenland is al sinds het begin van de terugkeer naar de democratie een Catalaanse wens. In 2006 onderhandelde de linksgroene Catalaanse regering met de socialistische Spaanse regering van Zapatero een verbeterd statuut voor Catalonië. Daarin werd vastgelegd dat Catalonië een natie was en dat het op lange termijn meer fiscale autonomie kon krijgen. De Partido Popular reageerde furieus en legde tegen beter weten in de eerste steen van het nu uit de hand gelopen conflict tussen Madrid en Barcelona. De partij organiseerde een grootschalige petitie en trok met oppositieleider Rajoy op kop naar het Grondwettelijk Hof om het nieuwe statuut ongrondwettelijk te laten verklaren. In 2010 maakte het Hof de tekst verteerbaar voor de Partido Popular door er de scherpe kantjes uit te verwijderen. Vooral het schrappen van de term “natie” hakte er bij de Catalanen fel in. Net daarna bereikte La Roja, het Spaanse nationale voetbalteam, de finale van het WK in Zuid Afrika. Verschillende van mijn Catalaanse vrienden weigerden om naar de match te kijken.
Een jaar later verlieten de socialisten het economisch zinkende Spaanse schip en gaven de fakkel door aan de eerste regering Rajoy. De hoge werkloosheid en drastische besparingspolitiek veroorzaakten nog meer separatistische hoogconjunctuur in Catalonië. In Barcelona werd er steeds luider over een onafhankelijkheidsreferendum gepraat omdat Rajoy de hete Catalaanse aardappel voor zich uit bleef schuiven. Terwijl Québec en Schotland wel via een referendum mochten stemmen over hun onafhankelijkheid (2x stemde een meerderheid tegen) bleef Madrid doof. Ondertussen is Rajoy aan zijn tweede ambtstermijn bezig met een minderheidsregering waarin opnieuw alleen de Partido Popular zetelt met goedkeuring van enkele oppositiepartijen. Het is de zwakste Spaanse regering sinds de dood van Franco. Niet alleen wegens zijn gebrek aan een parlementaire meerderheid maar vooral door de alomtegenwoordige corruptieschandalen waarin de PP is verwikkeld. Enkele ministers zijn hierdoor al moeten aftreden maar Rajoy die de afgelopen maanden in twee verschillende onderzoeken voor de rechter is moeten verschijnen, blijft aan boord. Zijn enige commentaar hieromtrent is dat hij het volste vertrouwen heeft in de werking van het gerecht. In andere Europese landen zou het regeringshoofd al lang afgetreden zijn. De Catalaanse onruststokers, waar Puigdemonts partij PDeCat ook verwikkeld is in onfrisse zaken, zijn de welgekomen bliksemafleider voor Rajoy en co.
Vlaamse Leeuw en Estelada tijdens manifestatie in Terrassa, de 3e grootste stad van Catalonië. De socialistische burgemeester nam er ontslag uit protest tegen de steun van de Socialistische Partij aan de uitvoering van artikel 155.
Toch blijft de PP volgens recente peilingen de grootste partij in Spanje. Het is een mysterie dat een land dat op vele vlakken een toonbeeld is van moderniteit en zich tolerant opstelt ten opzichte van homoseksualiteit en immigratie er blijft voor kiezen om bestuurd te worden door een bende delinquenten met een primitieve visie op democratie. Na ondertussen meer dan 10 jaar in Catalonië te hebben gewoond, is de heilige drievuldigheid van Paul Jambers in verband met de Catalanen me eindelijk duidelijk geworden. “Wie zijn ze, wat doen ze, wat drijft hen ?” Er zijn er ontegensprekelijk die zich wentelen in een slachtoffercomplex en een oubollig aandoende vorm van 19e eeuws nationalisme. Dat zijn de Catalanen waarover in de rest van Spanje grappen worden gemaakt en die als ze vernemen dat je Vlaming bent zich geroepen voelen om weer eens uit de doeken te doen welk onrecht ze moeten ondergaan en wat hen verschillend maakt van Spanje. De meerderheid van de Catalaanse bevolking heeft echter een pragmatische houding. Wat de Partido Popular niet begrijpt, is dat velen uit die groep de afgelopen jaren ook hun stem zijn beginnen uitbrengen op separatistische partijen omdat ze geen deel meer willen uitmaken van het Spanje waar de PP voor staat. Wat de PP ook niet snapt, is dat het artikel 155 het Catalaanse nationalisme niet zal overwinnen maar alleen maar aanwakkert. Carmen Lamela, de rechter die het onderzoek naar het illegale referendum van 1 oktober leidt, heeft de ex-regeringsleden die in Spanje zijn gebleven ondertussen in de gevangenis geplaatst. Jordi Sànchez en Jordi Cuixart, de leiders van de onafhankelijkheidsbewegingen Assemblea Nacional de Catalunya en Òmnium Cultural, ondergingen al eerder hetzelfde lot. Het is niet door martelaars te maken dat je een politieke ruzie wint. De eerste electorale peilingen voor de regionale verkiezingen van 21 december staven dit alvast. De nationalisten blijven wellicht hun meerderheid behouden. En wat dan ? Zal het voor interpretatie vatbare artikel 155 dan nog van kracht blijven omdat de verkiezingen niet de gewenste uitslag hebben gebracht voor Madrid ?
De Jordis. Politieke gevangenen van de Spaanse Staat.
Hoe lang kan je trouwens mensen gevangen houden wegens “rebellie” en “opruiing” in een democratisch land ? Het internationaal recht heeft hierover een andere mening dan het Spaanse gerecht. Volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is een separatische politieke overtuiging niet illegaal en volgens de Verenigde Naties kan Spanje niet zomaar de autonomie van Catalonië intrekken. Artikel 1 van het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke rechten erkent de zelfbeschikking. Die is door Spanje aan Catalonië toegekend in de vorm van autonomie en kan niet in een handomdraai worden ongedaan gemaakt. Gefundenes Fressen voor kuitenbijter en scepticus van het Spaanse rechtssysteem: Paul Bekaert, de West-Vlaamse advocaat van Carles Puigdemont en vier van zijn consellers (ministers). Het Europa der naties i.p.v. het Europa der volkeren ? De EU is onbezonnen als het de Catalaanse crisis blijft afdoen als een interne Spaanse aangelegenheid. Voor die suffe diplomatieke houding heeft de EU al een hoge prijs betaald: de Brexit.
In tijden van rechts populisme en maatschappelijke polarisering krijgt extreemrechts in Spanje nauwelijks voet aan de grond. Dit bevestigt ook het recente onderzoek “Nothing to fear but fear itself” van de Britse denktank Demos. Van de zes landen die in het onderzoek onder de loupe worden genomen (het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland, Zweden, Polen en Spanje) ontsnapt enkel Spanje aan de toenemende ultrarechtse tendens die wordt gevoed door angstcultuur.
De drie gebruikelijke ingrediënten van het extreemrechtse discours zijn massale immigratie, economische crisis en wantrouwen in de traditionele politieke partijen. Hieraan voldoet Spanje helemaal. Tijdens de Spaanseluchtbelop deimmobiliënmarkt tussen 2000 en 2009 ontving Spanje zowat de helft van de totale immigratie binnen de EU. De meerderheid van de nieuwkomers ging als laagopgeleide arbeidskracht aan de slag in de bouwsector. In 2007 sprong de luchtbel en veroorzaakte daardoor een diepe financiële crisis. Bijna een decennium lang hadden de banken kwistig woninghypotheken uitgedeeld. Drie miljoen mensen verloren hun job en duizenden mensen werden uit hun huis gezet omdat ze hun hypotheek niet meer konden afbetalen. Armoede nam overal toe waardoor de kloof tussen arm en rijk in Spanje de hoogste werd van alle lidstaten van de EU. Onophoudelijke politieke corruptieschandalen vergrootten de argwaan nog meer ten opzichte van de politieke klasse, die als schuldige van de crisis werd aanzien. Waarom krijgt rechts nationalisme dan geen poot aan de grond ?
Tijdens de bijna 40 jaar Franco dictatuur exploiteerde het regime de Spaanse vlag, de nationale hymne en het concept “ééngemaakt Spanje” zodanig dat deze patriottische symbolen tot de dag van vandaag worden geassocieerd met het fascistische verleden van Spanje. Europa was toen synoniem voor modern en werelds. (Lees ook). In 1986, 11 jaar na Franco’s dood, trad Spanje toe tot de Europese Unie. Volgens de studie van Demos zijn de Spanjaarden, van de zes onderzochte landen, het minst happig om de EU te verlaten (slechts 10% is pro exit versus 25% in Frankrijk).
Spanjaarden hebben decennia lang een betere toekomst gezocht in andere Europese landen en Latijns Amerika. Pas de laatste 17 jaar kent Spanje een immigratiestroom van hoofdzakelijk Roemenen, Latijns Amerikanen, Marokkanen en Centraal Afrikanen. De eigen emigratiegeschiedenis indachtig en het feit dat de immigranten zich concentreren in slechts enkele geografische zones zorgt ervoor dat de bevolking gematigd positief staat ten opzichte van immigratie. Tot nu toe zijn er ook nauwelijks Spaanse politici betrapt op het uiten van xenofobe opmerkingen, laat staan dat er een link wordt gelegd naar een oorzakelijk verband tussen immigratie en moslimterrorisme zoals bv. Marie Le Pen wel doet in Frankrijk. Door de terreurgeschiedenis met de Basische afscheidingsbeweging ETA maken de Spanjaarden een duidelijk onderscheid tussen terrorisme en het volk waar de terroristen toe behoren. Niemand veroordeelt het hele Baskische volk voor de aanslagen van ETA.
Puyol en Xavi met de Baskische en Catalaanse vlag na de finale van de Copa del Rey tegen Athletic Bilbao in 2012
Daarnaast is Spanje ook een natie die bestaat uit verschillende naties met regionaal nationalisme, vooral in Baskenland en Catalonië. Een groot deel van de Catalaanse publieke opinie beschouwt Catalanistas (Catalaansgezinden) als links, democratisch en dynamisch en Españolistas (Spaansgezinden) als fachas (fascisten) en dominant. Tijdens de Franco dictatuur ontwikkelde zich in Spanje immers het model van het nationaal-katholicisme: een innige omarming van kerk en staat zoals in de zestiende eeuw onder de Reyes Católicos (katholieke vorsten). Alles dat dit ideaal van de eenheidsstaat kon bedreigen kreeg een subversieve stempel. Alle uitingen van de Catalaanse cultuur en taal werden als de taal van de revolutie beschouwd. Onderwijs mocht enkel nog in de eenheidstaal Spaans, Catalaanse media werden verboden, in openbare gebouwen verschenen posters met “Spanjaarden spreken Spaans” en op straat was de Guardia Civica actief: controleurs die bij het horen van Catalaans mensen dwongen om over te schakelen naar het Spaans op straf van boetes.
Als je Spanjaard bent, spreek je Spaans
Toen eind negentiende eeuw Spanje zijn laatste kolonies verloor, doken overal in Spanje regionalistische bewegingen op. Drie decennia later stemde het Spaanse parlement een nieuwe grondwet die Catalonië als een (semi-)autonome regio vastlegde met het Catalaans als tweede officiële taal naast het Spaans. De verkiezingen van 1932 brachten een monsterzege voor de nieuwe partij Esquerra Republicana de Catalunya (ERC): de links republikeinse partij van Catalonië. In januari 1939 viel Barcelona tijdens de Burgeroorlog in handen van de troepen van Franco en verloor het zijn status van autonoom gebied. Een heleboel Catalaanse politici vluchtten in ballingschap naar, in de eerste plaats, noorderbuur Frankrijk. In 1940 leverden de Fransen de laatste minister-president van Catalonië, Lluis Companys, uit aan Franco waarna hij werd gefusilleerd.
In 2011 nam de vorige Catalaanse deelregering, onder leiding van minister-president Artur Mas, de beslissing om volledig voor de Catalaanse onafhankelijkheid te gaan wegens het aanhoudend halsstarrig weigeren van de federale regering in Madrid om met Catalonië een vergelijkbaar fiscaal model als dat van Baskenland te onderhandelen. Convergència i Unió (CiU), de partij van Artur Mas, had tot dan altijd een pragmatische kameleon-houding ingenomen i.v.m. het Catalaanse nationalisme. Het overnemen van het discours van het linkse ERC door de centrumrechtse CiU deed daarom de wenkbrauwen fronsen. Door de zware economische crisis had het Catalaanse nationalisme wind in de zeilen en kon het als rookgordijn fungeren voor de draconische besparingen van de Catalaanse regering in de publieke gezondheidszorg, onderwijs en cultuur. De politiek van de centrale regeringspartij Partido Popular, de opvolger van Franco’s partij Alianza Popular, zorgt er ook voor dat extreemrechts Spanje voorlopig blijft aarden binnen de structuur van de PP.
La Estelada, de Catalaanse onafhankelijkheidsvlag in Camp Nou
